និយមន័យសាសនា
- ពាក្យថា សាសនា មកពីភាសាសំស្ក្រឹតថា សាសន័ម បើភាសាបាលី ថា សាសនំ តាមរូបសព្ទមានន័យថា ពាក្យប្រៀនប្រដៅ ដំបូន្មាន ឱវាទសំបុត្រ ពាក្យផ្ដាំផ្ញើជាអាទិ ។ ភាសាអង់គ្លេសប្រើពាក្យថា Relogion សព្ទដើមមកពីភាសាឡាតាំងថា Religis ។ ពាក្យនេះ ភាសាវិទូបានសន្និដ្ឋានថាមកពីពាក្យពីរម៉ាត់គឺ Religere ប្រែថា ប្រតិបត្តិចំពោះ បដិបត្តិចំពោះ ឬការទាក់ទងដោយសេចក្ដីប្រុងប្រយ័ត្ន និងពាក្យថា Religare ដែលប្រែថា ពន្ធៈ ចំណង ការពាក់ពាន់។
ដូច្នេះ ពាក្យថា Relogion ទើបមានអត្ថន័យតាមរូបស័ព្ទថា ការប្រតិបត្តិចំពោះ ការពាក់ពាន់ យ៉ាងណាក៏ដោយ ការពិចារណាតាមរូបស័ព្ទតែម្យ៉ាងមិនអាចសរុបសេចក្ដីទាំងមូលឲ្យត្រឹមត្រូវតាមសភាវពិតនៃសាសនាបានឡើយ ។ ការសិក្សានិយមន័យដែលអ្នកប្រាជ្ញផ្នែកខាងសាសនា លោកបានកំណត់ទុកមកមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីគ្នា, ទាំងនេះក៏ព្រោះចង់បញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់ទៅតាមបរិដ្ឋានជុំវិញនៃសាសនានីមួយ ៗ ។
1. Max Miller សង្កត់ធ្ងន់ទៅលើពុទ្ធិប្បញ្ញា (Intellect) ពោលថា សាសនា គឺសមត្ថភាពឬអនុភាពខាងចិត្តិវិស័យ ដែលប្រាស់ចាកផោដ្ឋព្វារម្មណ៍ ឬហេតុផល អាចនាំឲ្យបុគ្គលប្រតិបត្តិបន្លុះដល់ព្រះចៅដោយព្រះនាមផ្សេង ៗ ។
2. Immanuel Kant ឲ្យតម្លៃទៅលើផ្នែកខាងសីលធម៌ (Moral) ពោលថា សាសនា គឺការយល់ព្រមបំពេញតួនាទីតាមទេវឱង្ការទាំងពួង។
3. Allen Menes សង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការបូជា (Woship) បានពោលថា សាសនាគឺការបូជាចំពោះអំណាចដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ដែលខ្លួនមើលមិនឃើញ។
4. Edward Scribner Ams ស្ដីអំពីសង្គម (Socioty) បានឲ្យនិយមន័យថា សាសនាគឺ ការយល់ដឹងនូវតម្លៃនិងអត្ថប្រយោជន៍របស់សង្គម។
5. G.W. Stratton ឲ្យតម្លៃទៅលើឧត្តមគតិដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ (Supreme Ideal) បានពោលថា សាសនា គឺការនិយមពេញចិត្តទៅលើរឿងលោក,ចក្រវាឡនិងពួកជនដែលមើលមិនឃើញ។
6. Adams Brown ឲ្យតម្លៃទៅលើជីវិត (Life) បានពោលថា សាសនា បានដល់ជីវិតដែលទាក់ទងជាមួយព្រះអាទិទេព, អ្នកប្រសើរជាមនុស្សធម្មតា។
7. ព្រះតេជព្រះគុណព្រះសង្ឃបរិនាយក ជោតញ្ញាណោ ជួនណាត សង្កត់ធ្ងន់ទៅលើពាក្យប្រៀនប្រដៅ បានពោលថា សាសនា គឺ “ពាក្យបណ្ដាំ,ពាក្យផ្ដាំផ្ញើ, ពាក្យប្រៀនប្រដៅ, សាសនា,លទ្ធិ, ពាក្យបង្គាប់,ការបង្គាប់បញ្ជា,ដំណឹង,សំបុត្រ,ពាក្យប្រកាស,ការប្រកាសប្រាប់,ការជឿស្ដាប់, ការដាក់ទណ្ឌកម្ម, ការផ្ចាលទោស, ការកែរសម្រួល, ការគ្រប់គ្រង” ។
8. ហ្លួងវិត្រវ៉ាទកាន (หลวงวิจิตรวาทการ) សង្កត់ធ្ងន់ទៅលើអង្គប្រកបរបស់សាសនា ពោលថា ពាក្យប្រៀនប្រដៅដែលចាត់ទុកជាសាសនានោះ ត្រូវប្រកបដោយភាពស័ក្តិសិទ្ធិ៍ មានពាក្យប្រៀនប្រដៅទាក់ទងទៅនឹងចរិយធម៌, មានសាស្ដា, មានអ្នកប្រតិបត្តិនិងទំនុកបំរុងរក្សាលទ្ធិជំនឿនោះ ដូចជាអ្នកបួស និងការគោរពដោយស្មោះស្មគ្រភក្តី។
9. សាស្ត្រាចារ្យ ស្ថៀន ពន្ធរង្សី (เสถียน พันธรังษี) ស្តីពីលក្ខៈរបស់សាសនា បានពោលថា “ដែលហៅថាសាសនាបាននោះ ត្រូវមានគោលបដិបត្តិដូច្នេះគឺ ត្រូវតែជារឿងអាចជឿបានដោយអាស្រ័យភាពសក្ដិសិទ្ធិ, មានពាក្យប្រៀនប្រដៅប្រកបដោយគុណធម៌ចរិយធម៌, និងមានអ្នកតំណសាសនា ដែលហៅថាអ្នកបួសឬអ្នកព្រត។
10. អាចារ្យ សុជីព បុញ្ញានុភាព ធ្ងន់ទៅលើលក្ខណៈរបស់ពាក្យប្រៀនប្រដៅ បានពោលថា ពាក្យប្រៀនប្រដៅដែលហៅថា សាសនានោះ ស្តីពីរឿងផ្សេង ៗដូចជា ជំនឿលើវត្ថុសក្តិសិទ្ធិដែលមើលមិនឃើញដោយចក្ខុបសាទធម្មតា ដូចអំណាចព្រះធម៌ ឬអំណាចព្រះចៅ, មានល័ក្ខសីលធម៌, មានឱវាទស្ដីពីឧត្តមគតិខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតនៃជីវិត និងពិធីកម្មនានា។
11. វចនានុក្រមនៃរាជបណ្ឌិត្យស្ថានថៃ (ព.ស.២៤៩៣) ប្រែថា “លទ្ធិជំនឿរបស់មនុស្ស ដែលមានការសម្ដែងប្រាប់នូវកំណើតនិងទីបំផុតនៃលោក ជាដើម ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងផ្នែកបរមត្ថ ប្រការមួយ, សម្ដែងនូវគោលធម៌ទាក់ទងទៅនឹងបុណ្យបាបដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងផ្នែកសីលធម៌ ចរិយធម៌ប្រការមួយ, ព្រមទាំងមានលទ្ធិពិធីកម្មដែលធ្វើតាមការយល់ឃើញ ឬតាមដំបូន្មានក្នុងជំនឿសាសនានោះ ៗ” ។
ដូច្នេះ សរុបសេចក្ដីទៅតាមនិយមន័យនិងទស្សនៈទាំងឡាយដែលបានពោលមកហើយនោះ ពាក្យថា សាសនា មានន័យថា “ពាក្យប្រៀនប្រដៅ ឱវាទឬដំបូន្មានដែលព្រះសាស្ដាបានទ្រង់ត្រាស់ដឹង, បន្លុះនូវសច្ចធម៌ ឬបានស្ដាប់មកពីទេវឱង្ការដែលមានលក្ខណៈសក្ដិសិទ្ធិ ជាទីពឹងពំនាក់ខាងចិត្តវិស័យ ហើយបាននាំមកបង្រៀនប្រៀនប្រដៅផ្សព្វផ្សាយឲ្យមនុស្សជាតិគោរពបដិបត្តិតាម និងប្រកបពិធីកម្មដើម្បីឲ្យទទួលបាននូវសេចក្ដីសុខ,មានសីលធម៌ចរិយធម៌, មានសន្តិសុខនិរន្តរកាល ដែលជាសេចក្ដីសុខក្នុងទីបំផុតនៃជីវិត ៕
No comments:
Post a Comment